مالکیت معنوی یا فکری چیست؟

مالکیت معنوی یا فکری چیست؟ مراحل ابداع محصول تا ورود آن به بازار شامل سه مرحله می باشد که اگر شما این مراحل به درستی اجرا کنید مطمئنن در حوزه طراحی صنعتی موفق می شوید .

1. مرحله تولید و خلق محصول
2. مرحله حمایت قانونی و حقوقی از محصول
3. مرحله سازی

همانطور که گفته شد ، اگر این سه مرحله وجود داشته باشد یک تولید کننده می تواند چه در عرصه اختراعات چه در عرصه طراحی صنعتی و سایر حوزه ها در بازار موفق شود. یعنی ابتدا چیزی باید تولید شود، سپس یک حصار حمایت قانونی دور آن کشیده و سپس وارد بازار شود.

اگر بدون این مراحل محصول وارد عرصه بازار شود، حمایت کافی و لازم از آن به عمل نمی آید و ممکن است از محصول یا طرح تقلید شود و ثمره، شاید یک عمر تلاش مخترع و تولیدکننده و آفریننده اثر ادبی و هنری بر باد رود. حقوق مالکیت معنوی یا فکری عهده دار این حمایت است.

مالکیت معنوی یا فکری چیست؟

به جای مالکیت معنوی، بهتر است از اصطلاح مالکیت فکری استفاده شود این واژه ترجمه Intellectual به معنی ذهنی و فکری، Property هم به معنای دارایی یا مالکیت است. مالکیت فکری (مالکیتی است که ناشی از فکر است.)

مالکیت محصولاتی که فیزیکی و ملموس هستند مثل صندلی، میز و …، اینها دارایی های محسوس و قابل لمس به شمار می روند، ولی یک موزیک، فیلم یا طرح صنعتی یا اختراع، از جنس فکر هستند که قابل لمس نیستند گرچه در قابل لمس تجلی پیدا می کنند اما چیزی که آفریده ی پدیده آورنده است یک امر غیر محسوس است و به این خاطر مالکیت یا دارایی فکری نامیده می شود.

شاید اصطلاح معنوی از این باب است که در ایران با امور معنوی بیشتر انس داریم! دلیل دیگری هم وجود دارد ، در بحث کپی رایت یک مولف دوگونه حق دارد یک حق مادی و اقتصادی و دیگری حق اخلاقی که حق اخلاقی را می توانیم بگوییم حق معنوی بخشی از حقوق مالکیت فکری است.

به هر حال جدای از این بحث ها مالکیت فکری عبارت است از حقوق قانونی که از فعالیت ذهنی و فکری در عرصه های مختلف صنعتی، علمی و ادبی و هنری به وجود آمده باشد و در واقع مالکیت فکری محصول ذهن است که این محصول ذهن می تواند تحت حمایت یک فرد یا موسسه درآید. شخص حقیقی یا حقوقی دارنده مالکیت فکری می تواند محصول فکری خود را آزادانه در اختیار همه بگذارد یا اینکه آن را کنترل کند و در انحصار خود قرار دهد.

مثل کسی که کتابی را تدوین می کند، می تواند چاپ آنرا در انحصار خود بگیرد، کنترل کند و آنطور که خودش می خواهد از آن استفاده کند. یا به همگان اجازه دهد به رایگان یا در ازای پرداخت حق الامتیاز از آن بهره برداری کنند.

مالکیت فکری یا معنوی که به اختصار به آن IPRs گفته می شود نسبت به شی یا محصول فیزیکی بیرونی اعمال نمی شود بلکه نسبت به آفرینشی که اثر وجود دارد اعمال می شود. به عنوان مثال مالکیت فکری به خود کتاب مربوط نمی شود. مثلا اگر کتابی را خریداری می کنید مالک یک شی می شوید، ولی مالک فکری کتاب، خالق محتوای آن کتاب است. در فیلم یا موسیقی هم همینطور است. بنابراین مالکیت فکری به محتوا و نفس اثر تعلق پیدا می کند. خالق اثر مالک آن است.

جنبه های حق مالکیت معنوی

به طور کلی حق مالکیت دو جنبه دارد :

1. به مالک اختیار تصرف در مال را می دهد.
2. مانع تصرف دیگران در آن می شود.

بطور مثال کسی که مالک یک دوچرخه است می تواند این دوچرخه را هرگونه که دوست دارد استفاده کند. همینطور می تواند دیگران را از استفاده مال منع کند و اجازه استفاده ندهد.

مالکیت فکری هم همینطور است به عنوان مثال اگر می گوییم طرح صنعتی ثبت شد و شما مالک قانونی آن شناخته شدید. شما هستید که می توانید این طرح صنعتی را اجرا کنید و در جایی به کار ببرید و به بازار عرضه کنید است و همینطور می توانید مانع استفاده دیگران شوید یعنی در واقع دیگران بدون اجازه شما می توانند طرح شما را پیاده و به بازار عرضه کنند .

انواع و اقسام محصولاتی که مالکیت فکری برای آنها مطرح هست را می توان نام برد: کتاب، انواع اجراها (اجرای هنری خوانندگی، نوازندگی و …)، نقاشی، برنامه های رادیو تلویزیونی، فیلم های ویدئویی، برنامه های رایانه ای، طرح ها، تصاویر، علائم تجاری، اختراعات، نشانه های جغرافیایی، نام شرکت ها، فرمول های شیمیایی، گونه های گیاهی، عطرها و … محصولاتی هستند که هر کدام به نوعی در آنها مالکیت معنوی یا فکری حضور دارد.

برای دریافت مشاوره و توضیحات بیشتر کافیست با ثبت اریکه ایرانیان در ارتباط باشید .